دره و کلوت قوژد گناباد

گناباد،سرزمین کاریزهای کهن
🔹بازدیدبیش از ۱۳۰ نفر ازباشگاه کوهنوردی کیانمهر تربت حیدریه ازدره وکلوت قوژد و حاجی آباد
🗓جمعه ۸ بهمن ۹۵
📝ر   http://telegram.me/khafsharif

آسیاب بادی های نشتیفان خراسان رضوی شهرستان خواف

آدرس: شهر نشتیفان 16 کیلومتری شهر خواف

آس بادها از مواریث ارزشمند فرهنگی و بیانگر خلاقیت و ابتکار پیشینیان ما هستند.. از دیرباز استفاده از نیروی باد برای به کار انداختن آسبادها معمول بوده استو در کشوری مانند  ایران که بیشتر ماده غذایی از ترکیبات گندم بدست می آید ساخت وسیله ای برای خرد کردن گندم دارای اهمیت فراوان و نیاز مبرم مردم بوده است.،که این نیاز در مناطق مختلف بسته به شرایط اقلیمی به طرق متفاوت برآورده می شده، وجود بادهای موسمی در مناطق شرقی ایران این اهمیت را دوچندان کرده است.
آسبادها چشم گیرترین تاسیسات سنتی در خواف و نشتیفان می باشند. مردم منطقه با توجه به قدرت و شدت بادهای مزبور نیاز به ایجاد آسباد را حس کردند و این بادها به طور قطع، انگیزه اصلی مردم مناطق شرقی ایران برای اختراع اسبادها بوده اند. در اقلیمی که آب فراوان بود انواع آسیاب های آبی و در مناطقی که وزش باد غالب بود، از آسباد استفاده می شده است. البته قبل از بکارگیری نیروی آب و باد، نیروی دست در آس های دستی (دستاس) و بعد از آن آسیای ستوری(خراس)، جهت خرد کردن به کار می رفت.
آسبادها به عنوان  میراث بومی و شگردی صنعتی بیانگر توسعه ی فنی و دانش کاربردی پیشینیان ما در منطقه خواف می باشند و از سویی سازگاری مردم این مناطق با محیط زیست و از سویی دیگر توانایی آنها در بهره گیری از انرژی های پایدار طبیعی را نشان می دهند.در روزگار گذشته مردم شرق ایران با شکفتن نیازی که در زندگی روزمره وجودش را احساس  می کردند ثمری به بار آوردند که جوابگوی این خواسته روزانه شدند و در جدال تن به تن با طبیعت پیروز شد و این نیروی لایزال (باد) را به نفع خود بکار گماردند و این ابتدائی ترین و مهمترین نیاز بشر را که  تولید نان بود باساختن و بکار انداختن آسبادها برآوردند.
بیشتر محققین بر این باورند که مردم شرق ایران اولین بار از نیروی باد در اسبادها برای خرد کردن گندم و بالا بردن آب استفاده کرده اند. این صنعت از ایران به اروپا، چین، هند و مصر انتقال یافته است.امروزه محدوده ای که در آن آثار آسبادها قابل مشاهده است شامل سیستان، خراسان جنوبی، رضوی و بخش هایی از افغانستان می گردد.هر چند این سازه‌های کهن معماری ایرانی در گذشته نقش حیاتی در زندگی مردم داشته‌اند، اما امروزه با گسترش صنعت و تکنولوژی از رونق افتاده‌اند. با این حال ویژگی‌های معماری و فنی- مهندسی بسیار ارزشمندی در آن‌ها نهفته است که بر جنبه های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مردم تاثیر گذارده اند و می‌توانند به عنوان میراثی از دانش نیاکان در بهره‌برداری مناسب از اقلیم و شرایط محیطی به نسل‌های آینده معرفی گردند و مورد حفاظت قرار گیرند.
 اغلب مورخین و تحلیل گران ایرانی و غیر ایرانی مبنا و سابقه آسبادها در ایران را ، قبل از استیلای اعراب بر ایران دانسته و معتقدند که در کشور شاهنشاهی ایران متداول بوده و حتی برخی پا فراتر نهاده و تکوین آنها را به 1700 سال قبل از میلاد مسیح منتسب دانسته اند. برخی از مورخین‌ نیز زمان پیدایش آسیاهای بادی را به دویست سال قبل از میلاد مسیح نسبت می‌دهند اما قدیمیترین و موثقترین مرجعی که وجود آسیاهای بادی را در قبل از حمله‌ اعراب به ایران،محرز می‌سازد ابن خلدون و مسعودی هستند .از این گفته چنین برآید که در فلات ایران آسبادهایی فعال بوده اند و در قرون بعدی از آن جا به نقاط دیگر رفته اند.
آس باد، بنایی است شکل گرفته از خشت و گل. متشکل از دو واحد ساختمانی، شامل سالن اصلی آسباد در طبقه همکف و محفظه محیط چرخ و پره در پشت بام ، ورودی طبقه همکف در جهت مخالف وزش باد قرار دارد و در حقیقت اتاقی است که در آن قطعات متحرک آسباد و سنگهای بزرگ و مدور قرار دارد و در نقطه ای دیگر از این مکان انبارک گندم و یا غله دیده می شود. بخش فوقانی آسخانه نیز شامل یک تیر عمودی و یک تیر افقی بر روی چرخ و پره می باشد . آ

آسبادها معمولا در کنار هم و متصل به یکدیگر ساخته می شوند که یکی از دلایل آن مقاومت در برابر بادهای 120 روزه سیستان است . چرخش این آسبادها مستلزم باد قوی ، مداوم و طولانی 120 روزه سیستان است که مناطقی از استان های خراسان به ویژه خواف تا نهبندان را در بر می گیرد.
علاوه بر وجود تعداد بالغ بر 40 واحد اسباد در نشتیفان خواف در سایرمناطق این شهرستان از جمله شهر خواف و سنگان،  روستاهای براباد ، تیزاب ، خرگرد، مهراباد  هنوز بقایای اسبادها وجود دارد .بویژه در روستای تیزاب آسبادی وجود دارد که نسبت به سایر آسبادهای منطقه و کشور دارای ویژگی منحصر بفردی است . ویژگی معماری آین اسبادها طوری می باشد که از هر سه بادی که در منطقه د

ر حال وزش بوده می توانسته استفاده کند در صورتیکه سایر آسبادها بیشتر در هنگام وزش بادهای 120 روزه قابل استفاده بوده اند.

لینک کانال جاذبه های گردشگری خواف و گناباد

https://telegram.me/khafsharif

مدرسه غیاثیه خرگرد خراسان رضوی شهرستان خواف

♻️♻️مدرسه غیاثیه خرگرد♻️♻️

مدرسه غیاثیه خرگرد در مجاورت روستای خرگرد و به فاصله 5 کیلومتری خواف بر سر راه تایباد واقع است در باره وجه تسمیه خرگرد روایات مختلفی ذکر شده از جمله : خرگرد ترکیب یافته دو جزء ((خر )) و (( گرد )) ایت که خر به معنی بزرگ و گرد به معنی شهر آمده است ، یعنی شهر بزرگ و چون همیشه مرکز علم و دانش در منطقه بوده آن را از نظر معنوی بزرگتر می دانسته اند . برخی نیز خرگرد را مخفف (( خردگرد )) یعنی محل گرد آمدن خرمندان می دانند که بهر حال با مرکزیت علمی آن در شرق خراسان تطبیق می نماید. این مدرسه تاریخی از جمله ابنیه چهار ایوانی و آجری است که در زمان شاهرخ تیموری به سعی پیر احمد خوافی توسط دو برادر معمار به نامهای قوام الدین و غیاث الدین شیرازی به سال 848 ه. ق ساخته شده است . بنا در دو طبقه و با 32 غرفه و حجره  ، هشت تالار مربع در گوشه ها و دو تالار بزرگ در طرفین هشتی ورودی به عنوان مسجد و مدرسه ساخته شده است . نمای درونی و نمای بیرونی جلو بنا آراسته به کاشیکاری رنگارنگ معرق بسیار زیبا و کتیبه می باشد و داخل ایوانها و رویه تمامی دیوارها در بیرون با تلفیق کاشی و آجر زینت یافته است. این بنا نماینده ی کامل معماری دوره تیموریان است که به سبک آذری ساخته شده است . مدرسه غیاثیه در دوران شکوهش از بهترین دانشگاههای اسلامی بوده است . روستای خرگرد – در نزدیکی مرز افغانستان – امروزه روستایی بیش نیست ، اما شواهد و تواریخ از رونق آن در گذشته حکایت می کنند این که ((  خواجه نظام الملک )) وزیر(( ملکشاه سلجوقی )) د اینجا مدرسه نظامیه ساخت نشان می دهد که خرگرد به روزگار سلجوقیان نیز شهری در خور توجه بوده است . وقوع خرگرد بر سر راه هرات عامل رونق آن بود. بنابر کتیبه ایوان جنوب غربی ساختمان مدرسه را معمار بزرگ استاد قوام الدین شیرازی سازنده مساجد گوهر شاد در مشهد و هرات آغاز کرد و استاد غیاث الدین شیرازی به پایان رساند . این بنارا باید پیش از هر چیزی انقلابی در تزئینات شمرد . معمار در این سازه ، رویای معماری گذشته را که پوشاندن جامه آسمانی بر جسم زمینی بنا بود ، محقق ساخت . او سر تاسر بنارا با کاشی پوشانده و فضا را آکنده از گل و ریحان کرد . مدرسه صحنی دارد با قاعده هشت و نیم هشت ، ارتفاع دوطبقه و چهار نمای تقریبا یکسان ضرب آهنگ نسبتا یکنواخت حاصل ازحجره ها و ایوانچه های مشابه را ایوان بزرگ و عمیق مرتفعی در میان هر نا می کشاند و آن راهم تنوع و استحکامک می بخشد این چهار ایوان که از لبه نما بیرون زده و رخام صحن را شکسته اند دو محور تقارن طرح را تعریف می کنند . نمای دو طبقه را بهم می پیوندند و بر استحکام هندسه طرح می افزایند ایوان شمال شرقی مدخل صحن است در پشت ایوان جنوب غربی بادگیری است ، اما در پشت ایوان های دوطرفه فضایی نیست ، سنگ با چنین ترکیبی محل عرضه تزئینات واقع شده که بی اغراق باید آن را گنجینه بی نظیر از تزئینات معماری دوره اسلامی برشمرد.

این مدرسه در میان مدارس ایران در دقت و تنوع در کار و پلان ، کامل ترین نمونه است همانگونه که از پلان مشخص است این مدرسه به سبک چهار ایوان است . در گوشه های صحن مرکزی ، اطاق های گنبد دار وسیعی است که جهت تدریس مدرسان درست شده است . دور صحن ، حجره های غرفه داری در دوطبقه است ورودی سر در آن به محوطه گنبد دار باز می شود و در طرفین آن ، دو اطاق گنبد دار دیگر است که به دو مناره مدور در گوشه بنای مرتفع مدرسه که با سر در بلند آن هماهنگی دارد  متصل می شود . این مدرسه از لحاظ نوع کاربندی ها و مقرنس کاری یک اثر فوق العاده است .مدرسه غیاثیه در دوران عظمتش از مهم ترین دانشگاه های جهان اسلام بوده است که اهمیت و جایگاه منطقه را در گذشته نشان می دهد.

لینک کانال جاذبه های گردشگری خواف و گناباد

https://telegram.me/khafsharif

کوشک سلامی /خراسان رضوی .شهرستان خواف

♻️♻️ کوشک سلامی ♻️♻️

آدرس: 25 کیلومتری شهر خواف

شهر سلامی از قدیمی ترین آبادی های معروف خواف است وتاریخ آوازه اش در قرون اولیه اسلامی طنین انداز است. کوشک سلامی قصری است قدیمی که اندام غول آسایی را در هیات کنونی خود به نمایش می گذارد. تا سال 1326 شمسی به صورت تلی از خاک بود که ویرانی های عمارتی کهن را در دل خود  حفظ می کرد. مردم سالها پیش خاک این تل را  به عنوان کود کشاورزی و شوره به مزارع اطراف حمل می کردند حتی به خاطر حفره های  وسیع و ژرفی که در دل تپه ایجاد شده بود، کشاورزان احشام خود را به درون این حفره ها می راندند. ظاهراً کشف بنای قصر هم به همین مساله مربوط می شود، چه مردم در تعقیب احشام خود به راهروها و خلل و فرج بنا راه یافتند و بر آنچه در دل خاک می گذشت آگاهی یافتند. مرحوم قریشی از سال 1326ه خاکبرداری و تجدید بنای قصر را وجهه همت خویش قرار داد.
 ساختمان کوشک در اصل و از روی انگاره های بازمانده، دارای سه طبقه بوده است.که فقط طبقه همکف و اول آن تا حدی قابل تعمیر بوده و طبقه دوم کاملاً از نو ساخته شد. پس از بازسازی کوشک از همان سال 1330ه.ش به بعد خاکبرداری پیرامون قصر شروع شد و کار توسعه و تسطیع پیرامون قصر پی گیری شد تا باغی وسیع و سرسبز عمارت را در بر گرفت.
 در مورد  تاریخ احداث بنا  اطلاعات چندانی در دست نیست اما از قراین چنین بر می آید که این کوشک تا زمان سلجوقی پابرجابوده است. دلایل این احتمال متعدد است از جمله اینکه چون عمارت کوشک در زمان تالیف «نزهت القلوب» موجود بوده و حمدالله مستوفی به آن اشاره کرده است که:«ملک زوزن در آنجا عمارت نیکو بساخت». پس وجود قصر تا آن زمان مسلم است. از طرفی چون در گیرودار حملات مغول و تاخت و تازهای ایلخانیان و تیموریان آسودگی خاطری برای برآوردن این گونه بنای عظیم نبوده است طبعاً ایجاد کوشک باید به زمانهای پیش از چنگیزیان مربوط شود. دیگر این که وقتی «رکن الدین محمود سیستانی» در سال 695 هجری حصار های سلامه را گشود یک سال و نیم  تمام در این قلعه اقامت گزید و این نشان می دهد که در آن زمان ها جایگاهی در خور اقامت طولانی امیری صاحب نام مانند او در سلامه وجود داشته است تا دلبستگی او را فراهم آورد.
 بعلاوه آنطور که در احوال «ملوک زوزن» آمده است:«خواجه زوزن که از طرف خوارزمشاه تخت کرمان را داشت، قلعه سلامه بر زوزن را عمارت کرد» یعنی که در اواخر قرن ششم، هم سلامی دارای تاسیسات قابل اعتنایی بوده است در واقع عمارت قصر نیز نوعی پایگاه سوق الجیشی و قلعه نظامی به حساب می آید و می توان مصداق عملیات خواجه زوزن و محمود سیستانی هم واقع  گردد. اقوال دیگری نیز هست که بنا را منتسب به «امیر ارغش زاوه ای» ملک مستقل خواف و زوزن (متوفی 563) و نیز «امیر علیشیر نوائی» (906 هق) میداند و برخی احداث این ساختمان را به حدود 900 سال قبل می دانند و معتقدند که در هنگام حمله مغول  به ایران این ساختمان ویران و به زیر خاک رفته است.و بر هیچ کدام از این ادعاها، گواهی در دست نیست.البته طبق نظر برخی پژوهشگران شالوده اصلی بنا به قبل از اسلام می رسد.
 این عمارت به صورت مربعی است با ابعاد30در35 و ابعاد پی های این بنا 5/1متر می باشد. ارتفاع تقریبی12 متر از کف باغ تا سقف طبقه دوم، متجاوز بر 60 پله، با شیبی ملایم از پاگردی به پاگرد دیگر اوج گرفته است. ارتفاع کم و پهنای زیادتر از معمول پلکان این فکر را در بیننده القا می کند که ملک صاحب قصر، می توانسته است سوار بر اسب، خود را به بام عمارت برساند. عمارت در طبقه اول که نماینده کامل استقرار بیوتات آن است، دو راهرو دارد که به شکل + یکدیگر را قطع کرده اند. عرض راهروها 3 متر و طول هر کدام 13متر است و در هر راهرو2 اطاق بسیار بزرگ وجود دارد که از پنجره هایی مورب نور می گیرند. پنجره ها  طوری در عمق دیوار های ضخیم تعبیه شده اند که نه آفتاب و نه نگاه را به درون آن راهی نیست و این تدبیر، ضمن این که هوای داخل را از هجوم مستقیم سرما و گرما ایمن نگاه می دارد، حافظ ساکنین اطاق از تیر اندازی احتمالی نیز هست. شاید یکی از علل عمده ای که در این بنا در تابستان به وسایل خنک کننده  و در زمستان به بخاری نیازی نیست. همین حالت پنجره ها و دیگر ضخامت دیوار ها باشد که بین 8/3 تا 4 متر پهنا دارند. سقف های آن از قوس نیم دایره شکل گرفته اند و. عرض دهانه ها 5/3متر است و دیوار ها با اندود گچ تزئین شده است. تغییراتی که در طول بازسازی بنا اتفاق افتاده درنمای خارجی می باشد و داخل ساختمان دست نخورده باقی مانده است. که کاملاً مانند قبل است. در فضای داخلی در انتهای هر راهرو ایوانی است رو به یکی از جهات قصر و ساختمان بدین گونه بر جهات اربعه اشراف دارد. پوشش آجری قصر مربوط به بازسازی بدنه اصلی است که مرحوم  قریشی انجام داده است.

لینک کانال جاذبه های گردشگری خواف و گناباد

https://telegram.me/khafsharif

مسجد ملک زوزن خراسان رضوی شهرستان خواف (KHAF-KHORASANRAZAVI(

♻️ مسجد ملک زوزن ♻️♻️

آدرس: 60 کیلومتری شهر خواف

شهر تاریخی زوزن با مساحت تقریبی حدود 35 هکتا از سده های اولیه اسلامی تا قل از حمله مغولان به عنوان شهری فعال با اهمیت سیاسی و اجتماعی زیاد در این ناحیه از خراسان محسوب می شده است . هنوز تقریبا در میان شهر چند اثر مهم همچون ارگ تاریخی و مسجد ملک زوزن که از موقعیت جهانی برخوردار است مشاهده می شود.
مسجد ملک زوزن تنها بنای آجری به جای مانده از بقایای شهر تاریخی زوزن و یادمانی ارزشمند از شکوه و عظمت این منطقه است . این بنا دومین مسجد تاریخ دار دوره خوارزمشاهیان است که به استناد کتیبه موجود در سال 615 ه . ق و یک سال پس از آن در حال احداث بوده است . آنچه از معماری بنا باقی مانده ، دو ایوان کوچک و بزرگ مقابل هم در اضلاع شرقی  و غربی است که هسته بنای عظیمی بوده که بعنوان مسجد – مدرسه بنیان گریده و بدلیل حملات سپاهیان مغول در سال 617 ه . ق کار بنای آن نیمه تمام رها شده است . نمای ایوان شرقی دارای کتیبه خط کوفی و تزئینات آجرکاری با تلفیقی از کاشی فیروزه ای رنگ مزین به نقوش هندسی و دو ستون نمای تزئینی است . نمای ایوان غربی نیز آراسته به محرابی ساده و عناصر تزئینی ارزشمند نظیر آجرکاری و تلفیق آن با کاشی هندسی و گیاهی است . این بنا در 66 کیلومتری جنوب غربی خواف در زوزن واقع است .
نوع معماری و ساخت مسجد ملک زوزن باعث شد که سه نظریه درباره این بنا مطرح شود : آندره گدار معتقد است این بنا مسجد بوده ، وجود کتیبه هایی با آیات قرآنی که نمای ایوان غربی به آن مزین شده است ( سوره مومنون ) که در آغاز بر لزوم خضوع و خشوع مومنان هنگام نماز تاکید می نماید ، این خود موید نظریه گدار است و همچنین گدار وجود محراب در ایوان غربی و اظهارات ساکنین محل را دلیل دیگری بر مسجد بودن بنا می داند (( شیلا بلر )) معتقد است : این بنا یک مدرسه است ، دلیل اثبات نظریه خود را هم وجود کتیبه اسپر ایوان غربی و مقایسه آن با متن کتیبه های چهار مدرسه در کشور سوریه می داند اما (( شهریار عدل )) که تحقیقات زیادی را در این بنا انجام داده است هم نظریه بلر و هم نظریه گدار را قبول کرده است . او معتقد است که زوزن شهری کم جمعیت اما مردمانی دانشمند و عالم داشته است بنابر این مکانی به این بزرگی نمی تواند فقط برای نماز و مراسم مذهبی کاربرد داشته باشد . یعنی در عین حال که مکان عبادت بوده ، مکان فراگیری علم و دانش هم بوده است . از این رو معتقد است که بنای مذکور احتمالا مسجد مدرسه بوده است .
شایان ذکر است طبق کاوشها و بررسی های باستان شناسی صورت گرفته در محدوده شهر تاریخی زوزن ، آثار و شواهدی از قرون اولیه اسلام تا دوران ایلخانی بدست آمده است که اهمیت این شهر تاریخی را نشان میدهد .
در فاصله حدود 100 متری مسجد تپه نسبتا بزرگی به ارتفاع حدود 50 متر وجود دارد . این محوطه احتمالا به عنوان کاخ اداری کاربرد داشته و حدود سه یا چهار طبقه بوده است . درباره عظمت وبزرگی این بنا سخن های بسیار گفته شده ، از جمله (( حمدالله مستوفی )) در (( نزهه القلوب )) از آن به عنوان (( کاخ عالی )) یاد کرده و به احتمال قوی تنها کاخ عالی دیار خراسان بوده است .

لینک کانال جاذبه های گردشگری خواف و گناباد

https://telegram.me/khafsharif

آسبادهای نشتیفان خواف )KHAF-KHORASANRAZAVI-IRAN)

لینک کانال  تلگرامی جاذبه های گردشگری خواف و گناباد

https://telegram.me/khafsharif

مدرسه غیاثیه خرگرد خواف

💢💢💢💢💢💢💢💢💢💢مدرسه غیاثیه  خرگرد  🌹🌹🌹🌹یکی از آثار تاریخی استان خراسان رضوی است که در حاشیه جنوبی روستای خَرگِرد در فاصله 5 کیلومتری شهر خواف  قرار دارد.

این مدرسه چهارگوش، 4 ایوان دارد که دهانه هر ایوان آن 4.5 متر و ارتفاع آن‌ها 11 متر می‌باشد. در گوشه‌های صحن مرکزی، اطاق‌های گنبددار وسیعی است که جهت تدریس مدرسان ساخته شده است. پیرامون صحن 32 حجره‌ غرفه‌دار در دو طبقه ایجاد شده است.

ورودی سردرِ آن به محوطه گنبددار باز می‌شود و در طرفین آن 2 اتاق گنبددار دیگر است که به دو مناره مدور در دو گوشه بنای مرتفع مدرسه که با سردرِ بلند آن هماهنگی دارد، متصل می‌شود.

بر اساس کتیبه‌ موجود در کناره ایوان ورودی مدرسه، این بنا در سال 896 هجری قمری به دستور خواجه غیاث‌الدین پیر احمد خوافی؛ وزیر سلطان شاهرخ بهادر تیموری بنا شد و به همین دلیل به «غیاثیه» مشهور گردید. این بنا نماینده کامل معماری دوره تیموریان است که به سبک آذری ساخته شده است. معمار این مدرسه استاد قوام‌الدین شیرازی بود که در حال کار روی بنا فوت کرد و کار نیمه تمام وی را برادرش غیاث‌الدین شیرازی که مجموعه گوهرشادمشهد  و هرات ،بقعه تربت جام و مجموعه الغ بیگ فرزند شاهرخ تیموری  را نیز ساخته، کامل کرد. مدرسه غیاثیه در دوران شکوهش از بهترین دانشگاه‌های اسلامی بوده است و نماینده کامل معماری در دوران تیموریان و از زیباترین آثار تاریخی در این دوره می باشد

لینک کانال جامع جاذبه های گردشگری خواف و گناباد

https://t.me/khafsharif